Tom Clancy. De oervader van de clickbait.
De schepper van het Clancyverse, en daardoor betrokken bij en medeverantwoordelijk voor de historie van de Verenigde Staten van de afgelopen dertig of zo jaar. After all, the pen is mightier than the sword, of zoals we dat bij ons zo kazig zeggen, wie schrijft die blijft. En in dit geval in het bijzonder, want de titel kon niet toepasselijker zijn - het script speelt patriottistische spelletjes, en op wat afstand bezien zijn die in alle dimensies best onsmakelijk. Net als in het echt.
Waar Clancy in dit specifieke voorbeeld de plank historisch toch ernstig misgeslagen heeft - er zijn tenslotte geen ontwrichtende IRA-acties in de VS geweest van de aard die Clancy ten tonele voert. Wel een serie andere en vergelijkbare acties, maar dan niet vanuit de landen die ooit kolonies van een ander land waren en van waaruit de burgers naar de VS vluchtten, maar vanuit de landen die de VS direct of indirect als kolonies uitgebuit heeft. Vreemd toch. Je zou er haast zoiets als karma bij halen. Of ietsje ouderwetser, met het oud-hollandse gezegde 'wat gij niet wilt dat u geschiedt'.
Indertijd zag ik dat allemaal nog wat minder duidelijk, en vond ik de film nogal overweldigend met alle tech, de grote held die Harrison Ford speelt, en zijn trophy wife met een eigen toekomst Anne Archer - geheel in stijl met een jaren-90 big hair kapseltje. Toen viel me ook niet op hoe onwaarschijnlijk het was dat de IRA een persoonlijke vendetta zou uitwerken tot een missie met kans op heel, heel veel negatieve publiciteit in een land waar ze graag steun van zouden krijgen, en daarnaast een grote kans op een significant verlies van slagkracht - eufemistisch voor veel dooie terroristen, zeg maar.
Zoals we dat dan heel netjes zeggen, het is allemaal nogal ver van de werkelijkheid, net als alle andere boeken in het Clancyverse eigenlijk, ondanks dat sommige details toch uiteindelijk uitgekomen zijn - je zou je gaan afvragen of dat ook zo geweest was als Clancy er niet eerst over geschreven had. Terrorist hört mit, zeiden ze daar in de tweede wereldoorlog al over tenslotte. Maar ernstiger dan dat, met de miljoenenoplage van de boeken van zijn hand, is Clancy toch op zijn minst medeverantwoordelijk voor de absurde vlaag van nieuw patriottisme en bijbehorende ellende in de VS.
En ja, een paar van de films naar zijn verhalen zijn uiteindelijk best goede films geworden. Red October voorop. Maar daarna ging het wel heel snel bergafwaarts, en achteraf gezien is deze film daar al een heel stevige stap terug in - ondanks de enorme sterrencast, en ook ondanks dat deze film dan net twee jaar eerder het doek zag, en ook nog eens in de verwarrende tijd dat de muur viel. Had Clancy daar zijn inspiratie uit gevonden, vergelijkbaar aan de laatste serie Heimat - het is onmogelijk om je niet af te vragen wat er dan van de wereld was geworden. Op zijn minst had het toch een andere toon gezet in de patriottistische spelletjes sindsdien.
Ohja, nog iets inhoudelijks over de film dan. Ford speelt zijn rol met verve, dat moet gezegd. Naast zijn uberhero status als Han Solo en Indiana Jones kon dit er ook nog wel bij kennelijk. Toch valt op dat in de recente documentaire over zijn werk deze rol niet of nauwelijks ter sprake komt. Alsof deze toch ergens wat eng extreem rechtse periode maar liever vergeten wil worden.
Ann Archer heeft jammerlijk weinig te doen eigenlijk - haar karakter is welhaast nog dunner dan dat van Ford zelf al. Wat me nu het meeste van alles opvalt is hoe ze met haar baantje als oogchirurg nog steeds maalt om triviale zaken als een jaren-90 big hair kapsel. Maar hey, geen kritiek - ik mocht dat toen graag zien, dus gelijk aan mijn theorie dat Clancy medeschuldig is aan de toestand in de wereld, neem ik dit op me.
Rest het om Thora Birch te noemen. Wellicht een fenomeen op zich, de Amerikaanse kinderfilmster, en wellicht is daar een bruikbare analogie naar de American Dream in te vinden - behalve dan natuurlijk dat in het echt het niks uitmaakt hoe je er uitziet of wat je doet, maar alleen je vriendjes en het geld tellen. Maar voor een echte patriot is dat vanzelfsprekend.
